II Konferencja WIM-PIB "Lekarz wojskowy w cieniu deficytu – motywacje, bariery i znaczenie dla bezpieczeństwa państwa”
9.00 – 9.25 Rozpoczęcie konferencji.
9.25-10.00 Sesja Specjalna.
Rozmowa z Wicepremierem Ministrem Obrony Narodowej dr n. med. Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem.
10.00-11.30 SESJA 1
Temat: „Analiza warunków pracy i perspektyw zawodowych lekarzy wojskowych w Polsce”.
Sesja otwierająca definiuje strategiczny kontekst funkcjonowania lekarza wojskowego: cele rozwoju korpusu medycznego, różnice wobec systemu cywilnego, oraz konsekwencje ram prawnych dla autonomii, sprawczości i odpowiedzialności klinicznej. Główny problem – jak przełożyć cele obronne państwa na atrakcyjne, wykonalne i etycznie spójne warunki pracy lekarzy – zostanie omówiony z perspektywy skuteczności operacyjnej, motywacji zawodowej i przewidywalnych ścieżek rozwoju. W tle – rola technologii oraz społeczny wizerunek lekarza wojskowego.
10:00 - 10.15 Wykład wprowadzający: „Lekarz wojskowy w cieniu deficytu – wymiar systemowy, operacyjny i społeczny.” – płk prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Paweł Krzesiński.
Moderator: Jan Złotorowicz - Grupa ZPR Media
Uczestnicy:
● gen. broni Piotr Błazeusz – Z-ca Szefa Sztabu Generalnego WP,
● gen. dyw. Arkadiusz Szkutnik – Dowódca 18. Dywizji Zmechanizowanej,
● mjr lek. Magdalena Kołodziejczak – 25 brygada Kawalerii Powietrznej
● prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Bolesław Kalicki – Dziekan Wydziału Medycznego Uniwersytetu Warszawskiego, WIM-PIB,
● mjr dr n. med. i n. o zdr. Adam Durma – Klinika Endokrynologii i Terapii Izotopowej, WIM-PIB; Okręgowa Rada Lekarska, Komisja Młodych Lekarzy, Wojskowa Izba Lekarska,
● dr hab. n. med. i n. o zdr. Justyna Klingemann – Zakład Zdrowia Publicznego, WIM-PIB.
Zagadnienia do dyskusji podczas sesji moderowanej:
● Strategiczne cele rozwoju korpusu medycznego w SZ RP
Cele strategiczne muszą łączyć gotowość operacyjną, jakość kliniczną i odporność kadrową. Priorytetyzacja ról klinicznych i operacyjnych, a także mechanizmy równoważenia potrzeb, czyli „co dla wojska, co dla szpitala”. Kluczowe są wskaźniki: czas rozwinięcia danego poziomu (zespołu) zabezpieczenia medycznego, pokrycie dyżurowe, zdolność ewakuacji medycznej, interoperacyjność w ramach SZ oraz wymagane w związku z tym rezerwy osobowe. Wprowadźmy macierz celów z horyzontem 3-5-10 lat i miernikami wyników klinicznych oraz operacyjnych. Punktem ciężkości jest przejrzystość celów dla lekarzy – aby każdy wiedział, do czego realnie służy ścieżka kariery i jakie kompetencje będą premiowane w kolejnych etapach służby.
● Lekarze wojskowi na tle środowiska cywilnego – bilans mocnych i słabych stron
Porównanie obejmuje dostęp do procedur wysokospecjalistycznych, obciążenie dyżurowe, dynamikę dyspozycyjności operacyjnej oraz bezpieczeństwo zatrudnienia. Atuty służby to m.in. misja publiczna, praca zespołowa z jednolitymi standardami i dostęp do szerokich opcji szkoleniowych – czy naprawdę potrafimy dobrze je wykorzystać? Słabości to ryzyko nadmiaru obowiązków, ograniczenia mobilności, wysoka dyspozycyjność i specyficzne, związane ze służbą obostrzenia prawne. Celem jest wskazanie rozwiązań, które wzmocnią elementy atrakcyjne, a zneutralizują bariery – np. programy rotacyjne z placówkami wysokospecjalistycznymi, modułowe kontrakty szkoleniowe i transparentne kryteria awansu. Wnioski mają ułatwić systemową poprawę szans rozwoju zawodowego względem sektora cywilnego przy zachowaniu unikalnych wymogów operacyjnych.
● Specyfika służby odwzorowana w przepisach prawa – co wspiera, co ogranicza
Analiza dotyczy przepisów regulujących status żołnierza-lekarza, zdolność do wykonywania zawodu w różnych środowiskach pracy, odpowiedzialność zawodową i relację do procedur wojskowych. Zmapujemy punkty wsparcia – np. stabilność zatrudnienia oraz ograniczenia, np. zakres dyspozycyjności, wpływ rozkazodawstwa na planowanie szkoleń zawodowych. Omówimy, jak projektować regulacje, aby łączyły wymogi dowodzenia z autonomią kliniczną
i sytuacją kadrową na rynku zdrowia w Polsce. Jak z tego rodzaju ograniczeniami radzą sobie inne państwa NATO, praktyczne działania, systemowe rozwiązania?
● Wizerunek społeczny, prestiż i bezpieczeństwo zatrudnienia
Wizerunek lekarza wojskowego powinien opierać się na trzech filarach: kompetencjach klinicznych, odporności psychofizycznej i służbie publicznej. W praktyce decydują o nim też warunki pracy i komunikacja instytucjonalna. Jak budować atrakcyjność zawodu poprzez silne narracje – pokazujące realny wpływ na bezpieczeństwo państwa – oraz jak wzmacniać poczucie stabilności zawodowej – dostępne w resorcie programy, planowane rozwiązania. Co z perspektywy obecnego pokolenia jest kluczowe dla podjęcia się takiej misji jak służba lekarza wojskowego? Konieczność dochowania spójności deklaracji z realnymi działaniami resortu ON.
● Nowoczesne technologie medyczne w pracy lekarza wojskowego
Technologie to nie gadżety – to mnożnik siły medycznej. Priorytety wdrożeń: telemedycyna dla jednostek rozproszonych, symulatory urazowe i rzeczywistość rozszerzona w szkoleniu, systemy e-dokumentacji medycznej, przenośna diagnostyka obrazowa i laboratoryjna, a także algorytmy wsparcia decyzji. Nacisk kładziemy na interoperacyjność, cyberbezpieczeństwo i medycynę danych w logistyce krwi oraz triage. Zidentyfikowane warunki sukcesu: kompetencje użytkownika i szybkie ścieżki dopuszczenia sprzętu do użycia w warunkach wojskowych. Konkluzją ma być mapa technologiczna na 3-5 lat oraz wskazanie pól, gdzie partnerstwa cywilno–wojskowe przyspieszą uzyskanie efektu operacyjnego.
11.30-11.35 Przerwa
11.35-13.05 SESJA 2
Temat: „Przegląd aktualnej sytuacji i propozycje kierunków rozwoju kadr medycznych w Wojsku Polskim”.
Sesja dostarcza twardych danych o zasobach kadrowych – liczebności, demografii, strukturze specjalizacji i rozmieszczeniu – oraz dynamice zatrudnienia i odejść. Problem przewodni: jak zbudować sterowalny model podaży kompetencji przy zmiennych wymaganiach operacyjnych i klinicznych?
11.35 -11.50 Wykład wprowadzający: „Kadry medyczne w Wojsku Polskim – gdzie jesteśmy, gdzie musimy być, jak się tam znaleźć?” – ppłk dr n. med. i n. o zdr. Agata Będzichowska
Moderator: Mateusz Multarzyński - Defence24
Uczestnicy:
● dr inż. Kinga Kurowska-Wilczyńska – zastępca dyrektora Departamentu Nauki w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
● płk. rez. Marcin Stachowski – zastępca dyrektora Departamentu Strategii Bezpieczeństwa Biura Bezpieczeństwa Narodowego,
● płk Bogdan Sowa – Zarząd Organizacji i Zasobów Osobowych-P1, Sztab Generalny WP,
● płk dr n. med. Artur Bachta – Komendant CSK MON WIM-PIB,
● kpt. rez. prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. Jerzy Sieńko – Pełnomocnik Ministra Zdrowia ds. współpracy z podmiotami leczniczymi nadzorowanymi przez Ministra Obrony Narodowej,
● ppor. mgr Artur Skobel – Oddział Medycyny Pola Walki i Symulacji Medycznej, Centrum Kształcenia Podyplomowego, WIM-PIB.
Zagadnienia do dyskusji podczas sesji moderowanej:
● Dane strukturalne dotyczące grupy zawodowej – liczebność i braki etatowe
Proponujemy spójny pakiet wskaźników: obsada etatowa vs obsada faktyczna, współczynnik zastępowalności pokoleniowej. Analiza rozkładu braków w jednostkach wojskowych
i podmiotach leczniczych. Scenariusze uzupełniania stanu osobowego: rekrutacja pierwotna, transfery z cywila, kontraktowanie kompetencji rzadkich oraz aktywizacja rezerwy (bierna, aktywna) – dzisiejsze doświadczenia, wnioski – sukcesy i porażki. Efektem ma być tabelaryczna lista priorytetów rekrutacyjnych i plan pomostowy – tak, aby bezpieczeństwo medyczne nie za-leżało od doraźnych improwizacji, lecz od przewidywalnego pipeline’u kompetencji.
● Demografia lekarzy wojskowych – wiek, płeć, lata służby, stopień wojskowy
Demografia to „fizyka” systemu – determinuje jego bezwładność. Jak wygląda profil wiekowy i wynikające z niego fale odejść, rozkład stażu służby oraz korelację stopni wojskowych z rolami klinicznymi i dowódczymi? Wskażmy, jak modelować awanse, aby nie deprecjonować stanowisk klinicznych oraz jak przeciwdziałać lukom kompetencyjnym poprzez mentoring i sekwencjonowanie szkoleń i związanego z tym rozwoju zawodowego. Różnorodność płciowa i jej znaczenie dla kultury zespołu, retencji i innowacyjności. Czy można zaproponować matrycę sukcesji – kto, kiedy i na jakie stanowisko – połączoną z planem szkoleniowym oraz projektami „retain & retrain” dla kluczowych specjalistów w okresach zwiększonego ryzyka odejść? Jakie obiektywne – zależne i niezależne (np. wiek) – czynniki decydują dziś o odejściach lekarzy ze służby.
● Struktura specjalizacji i dodatkowych kwalifikacji
Jak wygląda profil specjalizacyjny lekarzy-żołnierzy wobec potrzeb operacyjnych armii – stopień ukompletowania etatowego w dziedzinie specjalizacji lekarskich szczególnie istotnych dla potrzeb wojska. Pokazujemy luki w kompetencjach niszowych – np. medycyna katastrof, toksykologia, choroby zakaźne z perspektywą zagrożeń CBRN – oraz rolę kwalifikacji dodatkowych (medycyna taktyczna). Celem jest modułowy katalog kompetencji, który można „składać” w profile stanowisk i programy szkolenia, wraz z propozycją zachęt finansowych i awansowych za kompetencje deficytowe. Wynikiem będzie plan zwiększania gęstości kompetencyjnej bez konieczności wyłącznie „ilościowego” zwiększania etatów.
● Geograficzne rozmieszczenie kadr – jednostki, ośrodki, placówki
Bez mapy rozmieszczenia ryzykujemy nierównowagę obciążeń i luki w zabezpieczeniu. Analiza gęstości personelu lekarskiego per rodzaj sił zbrojnych/rodzaj wojsk – jednolitość rozmieszczenia, braków i związany z tym poziom ryzyk w zakresie zabezpieczenia medycznego armii. Czy potrafimy, właściwie korzystamy z dostępnych mechanizmów dynamicznego bilansowania – rotacje, telekonsylia, mobilne zespoły zabiegowe – oraz zasady „kołderki kadrowej”, czyli minimalnych obsad do utrzymania gotowości – kadrowy przegląd potrzeb vide cywilny sektor ochrony zdrowia. Omawiamy współpracę z kluczowymi dla prowadzenia aktywnej polityki kadrowej cywilnymi szpitalami i uczelniami medycznymi, aby skrócić ścieżki diagnostyczno-terapeutyczne i szkoleniowe. Efektem jest mapa ryzyk związanych z rozmieszczeniem lekarzy oraz propozycje korekt, które zwiększą zarówno bezpieczeństwo medyczne żołnierzy, jak i spójność terytorialną świadczeń.
● Dynamika zatrudnienia i odejść w ostatnich 5 latach
Analizujemy czynniki wejścia i wyjścia: motywacje finansowe i pozafinansowe, jakość dowodzenia, klimat organizacyjny, obciążenia dyżurowe, dostęp do szkoleń i elastyczność ścieżki kariery – co wynika z analizy odejść ze służby – przyczyny oraz ich udział w strukturze odejść z armii. Identyfikacja wskaźników wczesnego ostrzegania – podejście proaktywne w miejsce reaktywnego: rotacja w ciągu 12-24 miesięcy od przyjęcia, „ciche odejścia” sygnalizowane spadkiem aktywności szkoleniowej, oraz heat–mapy wypalenia. Polityka retencyjna – kontrakty lojalnościowe z realnym pakietem rozwojowym, programy powrotowe po przerwie w służbie, ścieżki eksperckie równoległe do liderskich. Wnioskiem jest zwinny system zarządzania cyklem życia kadry, który pozwoli planować rekrutację i zastępstwa z wyprzedzeniem, zamiast reagować dopiero przy wakacie krytycznym.
13.05-13.35 Przerwa LUNCH
13.35-15.05 SESJA 3
Temat: „Bariery funkcjonowania wojskowej kadry lekarskiej”.
Skupiamy się na mechanizmach generujących trudności: wymagania służby, obostrzenia prawne, przeciążenie obowiązkami i stres, wynagrodzenia i świadczenia, a także dostęp do technologii. Cel sesji – przekształcić opis barier w katalog działań naprawczych, które przyniosą szybki, mierzalny efekt retencyjny i jakościowy, bez utraty specyfiki wojskowej. Dyskusja obejmie również komponent kulturowy i motywacyjny – wartości, prestiż i tożsamość zawodową.
13.35-13.50 Wykład wprowadzający: „Od bariery do rozwiązania – jak zamieniać ograniczenia w przewagi operacyjne w prowadzeniu skutecznej polityki kadrowej.” – mjr dr n. med. i n. o zdr. Adam Durma
Moderator: Bartosz Kwiatek - Polsat
Uczestnicy:
● gen. bryg. Andrzej Oleksa – zastępca Szefa Sztabu ds. Wsparcia Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych,
● płk Grzegorz Faka – Dyrektor Departamentu Kadr,
● płk dr n. med. Arkadiusz Kosowski – Dyrektor Departamentu Wojskowej Służby Zdrowia,
● ppłk dr n. med. i n. o zdr. Agnieszka Grabińska – Poradnia Urologiczna, WIM-PIB.
● płk dr n. med. Radosław Tworus – Kierownik Kliniki Psychiatrii, Stresu Bojowego i Psychotraumatologii, WIM-PIB,
● Joanna Niedzińska – Kierownik Działu Rekrutacji, Szkoleń i Rozwoju Talentów, Danone.
Zagadnienia do dyskusji podczas sesji moderowanej:
● Warunki pełnienia służby – wymagania organizacyjne i ograniczenia prawne
Warunki służby potrafią działać jak grawitacja – niewidoczna, a decydująca. Analiza szczególnych okoliczności służby: wymagania dotyczące dyspozycyjności, dyslokacji, gotowości do działań w środowiskach obciążających oraz specyficznych procedur decyzyjnych. Ograniczenia w planowaniu i realizacji szkoleń i praktyk specjalizacyjnych, które wpływają na rozwój kliniczny, oraz możliwe modyfikacje regulacyjne. Proponujemy model „okien operacyjnych i rozwojowych”, który godzi cykle gotowości z cyklami edukacyjnymi, uzupełnieniem są jednolite standardy oddelegowań. Oczekiwany efekt: służba, która wymaga – ale też przewidywalnie umożliwia rozwój i zapewnia adekwatną autonomię kliniczną w granicach prawa i potrzeb operacyjnych.
● Obciążenie obowiązkami, stres i wypalenie zawodowe
Niedobory kadrowe skutkują pracą ponad normę i chronicznym stresem. Omawiamy architekturę obciążeń: liczba dyżurów, dyspozycyjność pozaetatowa, odpowiedzialność w działaniach o wysokim ryzyku. Propozycja działań naprawczych to interwencje wielopoziomowe: redystrybucja zadań między role, standardy minimalnej obsady, superwizję kliniczną oraz programy wsparcia psychologicznego ukierunkowane na personel medyczny. Wskazujemy na znaczenie kultury dowodzenia – stylu komunikacji, uznania i feedbacku – w profilaktyce wypalenia. Propozycja koncepcji „resilience by design”: projektowania grafiku, zaplecza i procedur tak, aby domyślnie ograniczały kumulację przeciążeń. Celem jest zbudowanie środowiska pracy, w którym sprawność operacyjna nie powstaje kosztem zdrowia personelu.
● System wynagrodzeń i świadczeń – adekwatność i przewidywalność
Wynagrodzenia muszą odwzorowywać deficyt kompetencji, odpowiedzialność i gotowość operacyjną, stąd pożądany jest model wynagradzania, który łączy komponent stabilny z premią za kompetencje krytyczne, dyspozycyjność i udział w misjach. Równolegle – świadczenia rodzinne, mieszkanie, dostęp do edukacji i opieki dla rodzin, które realnie wpływają na decyzje o pozostaniu w służbie. Przedstawimy propozycje kontraktów długoterminowych z jasno określonymi kamieniami milowymi rozwoju oraz „poduszką” bezpieczeństwa dla okresów intensywnych operacyjnie. Całość dopełni benchmarking do zawodów wysokich kwalifikacji (specjaliści IT, piloci, prawnicy) – aby projektować zachęty atrakcyjne rynkowo, a jednocześnie zgodne z logiką służby publicznej.
● Dostęp do nowoczesnych technologii i logistyka medyczna
Brak technologii lub ich fragmentaryczne wdrożenie kumuluje frustrację i ryzyko kliniczne. Po-ruszymy standardy doposażenia, interoperacyjność sprzętu, modułowość zestawów urazowych i ewakuacyjnych, oraz łańcuch dostaw – od krwi pełnej po leki ratujące życie. Zaproponujemy katalog minimum technologicznego dla poziomów opieki oraz proces kwalifikacji i wycofywania sprzętu, by ograniczać „martwe” inwestycje. Dyskusja obejmie także szkolenia użytkowników i serwis – bo technologia działa tak dobrze, jak ludzie, którzy z niej korzystają i ją utrzymują. Celem jest stała gotowość materiałowa i szybka możliwość rozwinięcia zabezpieczenia medycznego w każdych warunkach.
● Regulacje prawne oddziałujące na zakres kompetencji i odpowiedzialność
Prawo powinno zapewniać bezpieczeństwo pacjentom i lekarzom, nie paraliżować działania. Analizujemy punkty tarcia między regulacjami cywilnymi a wojskowymi – m.in. odpowiedzialność zawodowa w sytuacjach taktycznych, dokumentowanie świadczeń, uprawnienia do stosowania procedur polowych i zarządzanie ryzykiem klinicznym. Zaproponujemy jasne klauzule kompetencyjne dla medycyny pola walki, „tryb szybkiej ścieżki” dla decyzji terapeutycznych w warunkach operacyjnych oraz jednolite standardy dla oceny jakości opieki. Cel – stworzenie ram, które chronią lekarza, uznając specyfikę działań, i jednocześnie budują zaufanie społeczne do wojskowej służby zdrowia.
15.05-15.10 Przerwa
15.10-16.40 SESJA 4
Temat: „Szkolenie i doskonalenie zawodowe a ścieżki kariery – od edukacji do przywództwa”.
Łączymy dwa wątki z mapy: system kształcenia i doskonalenia oraz etapową ścieżkę kariery lekarza wojskowego. Główne pytanie – jak zaprojektować pipeline kompetencji i awansów, aby zaspokoić potrzeby operacyjne, kliniczne i naukowe, jednocześnie utrzymując wysoką retencję? Sesja kończy się zestawem rekomendacji systemowych.
15.10-15.25 Wykład wprowadzający: „Od rekruta do mentora – architektura kompetencji lekarza wojskowego.” – gen. broni prof. dr hab. n. med. Grzegorz Gielerak
Moderator: Patryk Słowik
Uczestnicy:
● dr n. o zdr. Katarzyna Kęcka – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Zdrowia,
● Stanisław Wziątek – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej,
● gen. dyw. Krzysztof Zielski – Z-ca Szefa Sztabu Generalnego,
● gen. broni prof. dr hab. n. med. Grzegorz Gielerak – Dyrektor WIM-PIB,
● kpt. lek. Sebastian Sidorowicz – Wojskowe Centrum Kształcenia Medycznego w Łodzi.
Zagadnienia do dyskusji podczas sesji moderowanej:
● Nowy system kształcenia i szkolenia – zintegrowana struktura organizacyjna
Przedstawiamy model spójnego ekosystemu edukacyjnego: uczelnia – ośrodek szkolenia – szpital wojskowy – poligon symulacyjny – jednostka operacyjna. Podstawą jest program, który cyklicznie pogłębia te same domeny kompetencji w coraz trudniejszych warunkach. Ważne są standardy akredytacyjne, egzaminowanie kompetencji praktycznych oraz interoperacyjność programów z partnerami NATO. Jak właściwie zdefiniować rolę centrów symulacji i „combat tra-ining” w bezpiecznym nabywaniu umiejętności wysokiego ryzyka. Celem jest skrócenie czasu dojścia do samodzielności klinicznej bez kompromisu jakości i bezpieczeństwa, a także przejrzyste „kamienie milowe” łączące szkolenie z awansem i wynagradzaniem.
● Kształcenie kompetencji medycznych – obszary synergii z systemem cywilnym
System cywilny dysponuje bogatą ofertą wysokospecjalistyczną – warto ją wykorzystać. Omawiamy modułowe staże w ośrodkach referencyjnych, konsorcja szkoleniowe i wspólne programy badawcze. Podkreślamy znaczenie „dual practice” w jasno określonych ramach – tak, aby lekarz wojskowy utrzymywał biegłość w procedurach rzadkich, a wojsko korzystało z efektu skali. Proponujemy mechanizmy wymiany instruktorów i wspólne egzaminy kompetencyjne. Całość spina cyfrowy indeks kompetencji, który rejestruje osiągnięcia, uprawnienia i doświadczenia w misjach – ułatwiając przydziały i planowanie szkolenia. Rezultatem ma być system, w którym współpraca cywilno-wojskowa podnosi jakość i szybkość nabywania kluczowych umiejętności.
● Medycyna pola walki i ratownictwo taktyczne – priorytety rozwoju
To domena, w której sekundy i prostota procedur decydują o przeżyciu. Omawiamy standaryzację TCCC, szkolenie w kontroli krwotoków, drożności dróg oddechowych i hipotermii, zastosowanie krwi pełnej, ultrasonografii polowej i szybkiej ewakuacji medycznej. Poruszamy temat symulacji urazowych w środowiskach o ograniczonych zasobach i współpracy z komponentami operacyjnymi. Wnioskiem będzie plan rozwoju kompetencji medycyny pola walki na 3-5 lat oraz kryteria ich weryfikacji w ćwiczeniach i certyfikacjach.
● Ścieżka kariery lekarza wojskowego – etapy i kamienie milowe
Proponujemy uporządkowaną ścieżkę: wejście i szkolenie wstępne (lata 1-2), szkolenie specjalizacyjne (lata 3-8), samodzielna praktyka i rozwój kompetencji (lata 9-15), stanowiska kierownicze/specjalistyczne (lata 16-20), doświadczony specjalista (lata 21-25), oraz mentoring po 26 roku służby. Każdy etap wiąże się z wymaganiami kompetencyjnymi, portfelem ról, uprawnieniami zabiegowymi i adekwatnym wynagrodzeniem. Wprowadzamy równoległe ścieżki – ekspercką i liderską – aby umożliwić awans bez konieczności opuszczania praktyki klinicznej. Matryca ścieżki powiązana jest z katalogiem kursów, staży i oceną efektów pracy. Proponowany model wzmacnia poczucie sensu i przewidywalność kariery.
● Rekomendacje i propozycje rozwiązań systemowych
Zamykamy całość pakietem propozycji: lekarz-specjalista jako cel modelu organizacyjnego, reforma kształcenia pod potrzeby wojska, poprawa warunków finansowych i ścieżek awansu, wzmocnienie i reorganizacja wojskowej służby zdrowia, trwałe wsparcie psychiczne oraz pro-gramy dla rodzin. Uzupełniamy to koncepcją „lekarz w rezerwie” – aktywnego wykorzystania potencjału na rzecz bezpieczeństwa medycznego państwa i sił zbrojnych, w tym szybkiej mobilizacji kompetencji i interoperacyjnej certyfikacji. Każdej rekomendacji przypisujemy odpowiedzialnych, wskaźnik sukcesu i horyzont realizacji. Cel – przełożyć ideę na plan działania, który realnie odwraca trend deficytu.
16.40 Zakończenie konferencji